Er zijn verschillende manieren om kruiden toe te passen. Hieronder zal ik er een groot aantal bespreken. Klik op één van de onderstaande methodes voor meer informatie.

Thee 
De meest bekende vorm van kruidengebruik. Dit is een aftreksel van water met gedroogde of verse kruiden. Een thee kan uit één of meerdere kruiden bestaan. Een kruidenmengsel bestaat meestal uit drie of vijf kruiden. Dit kunnen zowel medicinale mengsels zijn als mengsels om gewoon lekker te drinken.

Thee wordt het beste luchtdicht en donker bewaard. Bij het zetten van thee dient de pot altijd afgedekt te zijn, omdat etherische oliën en werkzame stoffen anders verloren gaan. Schud condensdruppels dan ook weer terug in de pot.

De planten kunnen los in de pot gedaan worden en daarna afgezeefd worden, maar de kruiden kunnen ook in theezakjes of een ander soort filter gedaan worden, zodat afzeven niet meer nodig is en je makkelijk de sterkte van de thee kunt bepalen.

Een medicinale thee drink je meestal driemaal daags één of twee kopjes. Bij langdurig gebruik kan de werking van de kruiden verminderen of zelfs tegen gaan werken, daarom is het raadzaam om een dergelijke thee niet langer dan drie weken achtereen te gebruiken. Ook te sterke thee kan een te heftig effect hebben. Wissel de kruiden regelmatig af en ga niet door met het gebruik van een kruidenthee als deze je tegen gaat staan. 

Drink de thee rustig slokje voor slokje met tussenpozen, zodat het lichaam regelmatig een subtiele prikkel krijgt.

Er zijn verschillende manieren van theezetten:

Infuus
Eén eetlepel gedroogd kruid voor een halve liter of één theelepel voor een kopje. Laat de kruiden in lauw water wellen en giet er na een tijdje heet of kokend water over heen. Dit laat je tien tot vijftien minuten trekken, waarna je het afgezeefd warm of koud kunt drinken. Verse kruiden gebruik je in grotere hoeveelheden en die kneus of breek je voordat je ze in het water doet.

Macereren
Dit is een koude kruidendrank waarvoor meestal de bloemen gebruikt worden. Gedroogde kruiden: acht tot twaalf uur in koud water laten trekken. Verse kruiden: doe deze in een glazen kan/pot met water en zet deze een paar uur in de zon. Ditzelfde kun je ook met fruit doen (dan alleen niet in de zon zetten).

Digestie
Kruiden in koud water verwarmen tot ongeveer 45 °C. Dit kan op een kook(sudder)plaat of met een theelichtje.

Percolatie
Kruiden in een filter doen en heet water druppelsgewijs over de kruiden heen schenken. Vergelijkbaar met het zetten van koffie.

(Tere) kruiden kunnen beter niet direct overgoten worden door kokend water, de vier bovenstaande methodes zijn dan beter.

Decoct of afkooksel: 
Dit wordt toegepast om thee te maken van hardere delen zoals wortels, zaden, bessen of bast. Laat ze ongeveer twintig minuten zachtjes koken. Zo komen de werkzame stoffen vrij. Ook bepaalde harde kruiden, zoals Tijm en Heermoes werken beter als ze even gekookt zijn.

Je kunt ze ook een nacht in water wellen, zodat de harde plantendelen hun eigen volume aan kunnen nemen. Hierdoor geven ze hun geneeskracht goed af aan het water. Eventueel kun je dit gewelde mengsel voor gebruik opwarmen. Het hoeft dan niet meer te koken.

Om snel harde plantendelen te kunnen bereiden, moet je ze fijn malen en meteen overgieten met heet water. Dit kan je, als het voldoende is afgekoeld, meteen gebruiken.

Tinctuur 
Dit is een aftreksel van een kruid in alcohol, waarbij de werkzame delen van de plant worden opgenomen in de alcohol en zo geconserveerd worden. Hierdoor ontstaat een zeer krachtig kruidenmiddel dat vrijwel onbeperkt houdbaar is. Dit kruidenaftreksel heet oer- of moedertinctuur dat wordt aangeduid met het symbool Ø. Het is de basis voor homeopathische middelen, waarbij het steeds verder verdund en geschud wordt. Maar deze moedertinctuur wordt in de kruidengeneeskunde in de meeste gevallen onverdund gebruikt.

De alcohol die gebruikt wordt is een neutrale alcohol van 35-40 %, zoals jenever of brandewijn. Bij worteltincturen mag alcohol met een hoger percentage gebruikt worden (60%).

Meestal worden verse planten gebruikt, waarvan de plantendelen direct van de plant in de pot met alcohol worden geknipt. Dit dient hygiënisch te gebeuren en de plantendelen worden hierbij zo klein mogelijk geknipt. De potten alcohol met kruiden worden vervolgens in een donkere ruimte gezet, voorzien van labels, waar ze circa twee tot drie weken blijven staan. Na afzeven worden de tincturen ook donker bewaard, bijvoorbeeld in donkere flesjes.

De tincturen hebben altijd een Latijnse naam, afgeleid van de Latijnse naam van de plant, zodat die door iedereen herkend kan worden.

Kruidenolie 
Dit is een aftreksel van bloemen in plantaardige olie, vergelijkbaar met een maceraat. Oliën die gebruikt kunnen worden zijn bijvoorbeeld zonnebloemolie, amandelolie of een andere dunne plantaardige olie met een neutrale geur. Olijfolie is af te raden, dit is nogal een dikke olie en kan als bijwerking ongewenste haargroei hebben. Walnootolie heeft nogal een overheersende geur en wordt hooguit toegepast in een anti-insectenolie.

Kruidenolie wordt in de zomer van verse bloemen gemaakt als er nog volop zon is, omdat de kruidenolie in de hete zon moet trekken. De bloemen gaan in een pot met olie en dan moet dat minimaal drie weken trekken in de volle zon; hoe heter, hoe beter. Na afzeven worden de oliën donker bewaard, bijvoorbeeld in donkere flesjes, bij voorkeur niet langer dan een jaar. Aan de kruidenolie worden soms etherische oliën toegevoegd voor de geur en een extra geneeskrachtige werking.

Zalf 
Zalf is een extract van planten gemaakt in vaseline, wolvet, kokosvet, bijenwas of andere dragende stoffen. 

Vaseline is een plantaardig vet dat een beschermende functie voor de huid heeft en een goede draagstof is voor de geneeskrachtige plantenstoffen. Om de zalf te maken wordt de vaseline au bain marie gesmolten en gaat er een ruime hoeveelheid verse kruiden in. Laat dit vervolgens in totaal 24 uur trekken, waarbij het mengsel verhit moet zijn. Dit mag verdeeld zijn over meerdere dagen, zodat de pannen niet voortdurend aan hoeven staan. Het water in de onderste pan moet steeds voldoende zijn; dit mag absoluut niet droogkoken, want dan zou de vaseline kunnen gaan koken en dat is gevaarlijk. Na afzeven en filteren wordt het in potjes verdeeld.

De werkwijze met wolvet gaat anders. Het taaie wolvet wordt door wrijving in een vijzel warm en zacht gemaakt. Pas dan kan naar wens vocht toegevoegd worden (maximaal 25 %) in de vorm van sterke thee, olie, tinctuur of etherische olie (op het laatst, vanwege de vluchtige werking), al naar gelang het soort zalf dat je wenst te hebben. Door het al roerende te vermengen, wordt het mooi smeuïg en kan het in een tube of potje gedaan worden.

Bloesemremedies
Bloesem remedies zijn een aftreksel van bloemen in water, door deze in een schaal met water een aantal uren in de zon te laten trekken. Hierna wordt het aftreksel afgezeefd en verdund.

Een bloesemremedie heeft vooral een energetische werking en werkt dus in eerste instantie vooral op de psyche, waardoor de mens zich uiteindelijk ook lichamelijk beter zal gaan voelen.

bloesemremedie

Bloesem remedies zorgen voor een balans, herstellen het evenwicht door aan te spreken wat er van binnen al in je zit. Het maakt je bewust. Voorbeelden van bloesemremedies zijn de Bachremedies, Nederlandse remedies, de Californische remedies, de Alaska remedies en de Australische remedies. Ook van edelstenen en paddenstoelen worden remedies gemaakt.
Lees verder voor uitgebreide info over de bloesemremedies>>>

Etherische olie 
Dit zijn olieachtige stoffen en zeer vluchtig van aard. Deze stoffen geeft de specifieke geur aan de plant en heeft een zeer veelzijdige werking.

Doordat ze goed in vetten oplossen, worden ze snel door de huid opgenomen en kunnen zo snel hun werk doen in de onderliggende weefsels. Daarom worden ze ook vaak toegepast in massageoliën. In de aromatherapie worden etherisch oliën ingezet, omdat ze door de geur op de psyche inwerkt.

Planten met veel etherisch olie zijn bijvoorbeeld; Tijm, Salie, Rozemarijn, Lavendel, Kamille. Maar ook van sommige groenten en fruit worden etherische oliën gemaakt; ui, knoflook, sinaasappel, citroen en mandarijn. En zelfs bepaalde houtsoorten zijn te gebruiken; Kamfer, Den en Eucalyptus.

Etherisch oliën worden zelden puur gebruikt en meestal vermengd of geëmulgeerd. Ook worden ze hoofdzakelijk uitwendig gebruikt. 
Let er altijd op dat je een goede kwaliteit etherische olie aanschaft. 

Aangezien etherische olie een vluchtige olie is, moet deze altijd afgesloten bewaard worden, omdat de werking anders hard achteruit gaat.

Siroop 
Een aantal kruiden zijn te gebruiken om siroop mee te maken, zoals Vlier, Munt, Citroenmelisse, Gember en Tijm. Voor het maken van siroop gebruik je het gedroogde of verse kruid, suiker, citroenzuur en water. Soms wordt daar ook nog citroen aan toegevoegd.

Siroop is sterk geconcentreerd en kan worden vermengd met water of aan een smoothie worden toegevoegd.

Poeder/capsules/tablet 
Tot poeder vermalen kruiden die los, in capsule vorm of als tablet geperst te krijgen zijn. Deze zijn dan in water oplosbaar of met water in te nemen. In capsules kan ook kruidenolie zitten. In deze vorm zijn de kruiden makkelijk mee te nemen. Ook zijn kruidenpoeders makkelijk te gebruiken in kompressen, klei en crèmes.

Sap 
Door planten uit te persen, bijvoorbeeld met een sapcentrifuge, wordt puur plantensap verkregen. Hiervan hoeft door de hoge concentratie maar heel weinig gebruikt te worden. Een theelepeltje is voldoende.

Zonder toevoeging van conserveringsmiddelen, kan het maar zeer beperkt bewaard worden. Het kan eventueel wel vacuüm verpakt of diep ingevroren worden.

Verse kruiden 
Verse kruiden zijn natuurlijk te gebruiken in thee en in ons eten, kompressen tincturen etc., maar ook om direct toe te passen, door het gekneusde blad op een wond of kneuzing te gebruiken.

Kompressen 
Kompressen kunnen gemaakt worden van gedroogde of verse kruiden door middel van een (sterke) thee of een verdunde tinctuur (zie tinctuur). Doordrenk een lap of doek in het middel, wring het uit en leg het op de aangedane plek. Herhaal dit meerdere malen.

Naar gelang de aandoening kan een koud of warm kompres gebruikt worden.

Ook is het mogelijk om brij omslagen te maken van verse of gedroogde kruiden of kruidenpoeder (vermengt met water en eventueel klei/leem). De kruiden worden op de aangedane plek aangebracht en vervolgens wordt er een verband of zwachtel omheen gedaan. Verse kruiden worden hiervoor gekneusd of even geblancheerd, gedroogde kruiden worden overgoten met gekookt water en dat mag dan even trekken. Vervolgens worden de uitgeperste kruiden gebruikt.

Kruidenbaden 
Een kruidenbad is een compleet, warm bad, met een toevoeging van kruiden door een etherisch olie (altijd met een emulgator), een kruidenolie of een zakje met gedroogde kruiden mee te laten trekken. Het kan zowel ontspannend als opwekkend werken en kan weldadig zijn voor de spieren en dus fijn bij spieraandoeningen. Een bad kan ook beperkt worden tot een voet-, hand of dampzitbad. Een voetbad kan helpen om pijnlijke en vermoeide voeten te ontspannen, maar via de voeten kan het ook een weldaad voor het hele lichaam zijn en de bloedsomloop stimuleren.

Een handbad kan helpen bij koude en pijnlijke gewrichten en stijve handen. Een zitbad kan helpen bij bijvoorbeeld buik- of menstruatiekrampen.

Kruidenwijn en kruidenlikeur 
Dit is een kruidenmarceraat in een (bijvoorkeur biologische) wijn. De kruiden moeten minimaal twee weken in het donker in de wijn trekken, waarna deze gezeefd wordt en dan klaar is voor gebruik. Kruidenwijn kan gemaakt worden als medicinale wijn, maar ook om een wat zure wijn weer een lekkere smaak te geven. Kruidenwijnen zijn ook kant en klaar te koop.

Voor een kruidenlikeur worden de kruiden op dezelfde manier getrokken en afgewerkt, maar dan in een sterke drank, zoals wodka. Hieraan wordt ook nog suiker toegevoegd. 

Op een zelfde manier kunnen we ook een (medicinale) kruidenazijn maken (maar dan zonder de suiker!).

Culinair 
Veel kruiden zijn lekker te gebruiken in onze maaltijden, zowel vers als gedroogd. Hierbij kunnen sommige kruiden meegekookt worden en andere kunnen beter pas aan het einde worden toegevoegd om de smaak beter te behouden.

Kruiden zijn te gebruiken in salades, soep, pasta op vlees, vis, groente etc. Maar ook kan je ze verwerken in een olie, azijn, jam of boter.

Goed gebruik van kruiden in tijdens de bereiding van ons eten, zal het eten beter laten smaken.

Huishoudelijke en schoonheidsproducten 
Er zijn natuurlijk allerlei huishoudelijke en schoonheidsproducten te maken van kruiden, zoals geur(slaap)kussens, geurzakjes, potpourri, luchtverfrissers, zeep, hand- en voetbaden, shampoo en haarspoeling. Ook kunnen kruiden gebruikt worden om insecten en motten te verdrijven.

Vraag altijd goed advies over het gebruik van kruidenmiddelen aan een deskundige en lees de bijsluiter goed.


Interacties van kruidenmiddelen met medicijnen: klik hier

Bronnen voor deze pagina:

  • Kruiden; signaturen en eigenschappen van Yvonne Maessen
  • Lesmateriaal vakopleiding kruidengeneeskunde van het Kruidenrijk
  • Alle kruiden en hun toepassingen van Richard Mabey
  • Het grote kruidenboek van Jennie Harding
  • De helende kracht van kruiden van Anne McIntry
  • Gezonder leven met geneeskrachtige kruiden van Barbara en Peter Theiss
  • Groot handboek geneeskrachtige planten van Dr. Geert Verhelst.

Vragen over kruiden of wil je een kruidenadvies?
Wil je een kruidenadvies of heb je een vraag over kruiden en wil je verder geen consult, lees dan eerst hier verder voordat je het contactformulier invult en verstuurt!